Roger Bacon (Lat: Rogerus or Rogerius Baconus, Baconis , also Frater Rogerus ) (c. 1219 / 20 - c. 1292), also known as Doctor Mirabilis, was a medieval English philosopher and a Franciscan monk who emphasized empirical study of nature.
Bacon applied on Aristotelian texts about observations the empirical method of Ibn al-Haytham (Alhazen). He even appreciated the importance of empirical control especially in cases where his results were different from those predicted by Aristotelian theory. After all, Aristotle had never performed experiments to confirm the explanations of his observations by nature. In general, in ancient culture the construction of an artificial state was not considered a reliable way of discovering the laws of nature. Bacon, of course, was a theoretical suppoerter of experimentation in the natural sciences, and as a child of medieval scholasticism many of his supposed experimental knowledge were the product of text studies. On the other hand he was partly responsible for revising the medieval university curriculum, with the addition of optics to the traditional quadrivium (arithmetic, geometry, astronomy, music). He was also one of the early seekers of a universal language.
Ελληνική εκδοχή
Ο Roger Bacon (λατ: Rogerus ή Rogerius Baconus, Baconis, επίσης Frater Rogerus) (c. 1219/20 – c. 1292), γνωστός και με το προσωνύμιο Doctor Mirabilis, ήταν μεσαιωνικός Άγγλος φιλόσοφος και Φραγκισκανός μοναχός που τόνισε την εμπειρική μελέτη της φύσης.
Ο Bacon εφάρμοσε στα Αριστοτελικά κείμενα που αφορούν παρατηρήσεις την εμπειρική μέθοδο του Ibn al-Haytham (Alhazen). Εκτίμησε μάλιστα τη σπουδαιότητα του εμπειρικού ελέγχου ειδικά στις περιπτώσεις όπου τα αποτελέσματα που έπαιρνε ήταν διαφορετικά από αυτά που προβλέπονταν από την Αριστοτελική θεωρία. Άλλωστε ο Αριστοτέλης δεν είχε ποτέ εκτελέσει πειράματα για να επιβεβαιώσει τις εξηγήσεις των παρατηρήσεων του από τη φύση. Γενικότερα στην αρχαία νοοτροπία η κατασκευή μιας τεχνητής κατάστασης δεν θεωρείτο ένας αξιόπιστος τρόπος ανακάλυψης των νόμων της φύσης. Βέβαια και ο Bacon ήταν θεωρητικά και μόνο ο εισηγητής του πειραματισμού στις φυσικές επιστήμες, καθώς ως παιδί του μεσαιωνικού σχολαστικισμού πολλές από τις υποτιθέμενες πειραματικές γνώσεις του ήταν προϊόν μελέτης κειμένων. Από την άλλη ήταν εν μέρει υπεύθυνος για την αναθεώρηση του curriculum του μεσαιωνικού πανεπιστημίου, με την πρόσθεση της οπτικής στο παραδοσιακό quadrivium (αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία, μουσική). Επίσης ήταν και αυτός από τους πρώιμους αναζητητές μιας παγκόσμιας γλώσσας.
Το μεγαλύτερο έργο του Bacon, το Opus Majus, ήταν μια τεράστια πρόταση για την μεταρρύθμιση του curriculum του μεσαιωνικού πανεπιστημίου και την εγκαθίδρυση ενός είδους βιβλιοθήκης ή εγκυκλοπαίδειας μέσω της πρόσκλησης ειδικών σε κάθε τομέα για τη σύνθεση μιας συλλογής κειμένων πάνω σε διάφορα θέματα. Τα σχεδιαζόμενα νέα θέματα ήταν η προοπτική (δηλαδή η οπτική), η αστρονομία (που περιελάμβανε εκτός από τη σημερινή αστρονομία, η αστρολογία και η γεωγραφία), τα βάρη (μάλλον κάποια ζητήματα μηχανικής αλλά αυτό το κομμάτι του Opus Majus έχει χαθεί), η αλχημεία, η γεωργία (που περιελάμβανε και τη βοτανική και τη ζωολογία), η ιατρική και η ‘πειραματική επιστήμη’ ένα είδος φιλοσοφίας της επιστήμης που θα καθοδηγούσε όλες τις υπόλοιπες επιστήμες. Το κομμάτι που αφορούσε τη γεωγραφία στολιζόταν με ένα χάρτη βασισμένο σε αρχαίους και αραβικούς υπολογισμούς του γεωγραφικού πλάτους και μήκους , αλλά έχει πλέον χαθεί. Τα (λανθασμένα) επιχειρήματά του που υποστήριζαν ότι η ξηρή γη αποτελούσε το μεγαλύτερο μέρος της υδρογείου ήταν εμφανώς παρόμοια με αυτά που αργότερα καθοδήγησαν τον Κολόμβο.
Στο έργο αυτό ο Bacon ασκεί κριτική στους συγχρόνους του Alexander of Hales και Albertus Magnus, που τους είχαν την εποχή εκείνη σε υψηλή εκτίμηση. Ο Albertus είχε προσληφθεί στο Παρίσι ως αυθεντία ισάξια με τον Αριστοτέλη, τον Αβικέννα και τν Αβερρόη, την οποία εξίσωση ο Bacon θεωρούσε τερατώδη. Αντίθετα είχε περί πολλού τους μουσουλμάνους σοφούς του 13ου αιώνα και υποστήριζε την ενσωμάτωση της ισλαμικής φιλοσοφίας μέσα στη χριστιανική παιδεία.
Στο Part IV του Opus Majus, ο Bacon πρότεινε μια ημερολογιακή μεταρρύθμιση παρόμοια με το σύστημα που εισήχθη μεταγενέστερα, το 1582, από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ’. Βασιζόμενος στην αρχαία ελληνική και την μεσαιωνική ισλαμική αστρονομία που εισήχθη πρόσφατα στη Δυτική Ευρώπη από την Ισπανία, ο Bacon συνέχισε το έργο του Robert Grosseteste και άσκησε κριτική στο τότε ισχύον Ιουλιανό ημερολόγιο ως ‘μη ανεκτό, τρομακτικό και γελοίο’. Ήταν πλέον σαφές ότι η υπόθεση του Ευδόξου και του Σωσιγένη για το έτος των 365+1/4 ημερών είχε πλέον, με το πέρασμα των αιώνων, οδηγήσει σε μεγάλες ανακρίβειες. του 325. Η πρότασή του για αναμόρφωση του ημερολογίου ήταν η παράλειψη μιας ημέρας κάθε 125 έτη και ταυτόχρονα η απόρριψη της σταθερής ημερομηνίας της ισημερίας (από την οποία καθορίζεται η ημερομηνία του Πάσχα) ως 21η Μαρτίου με βάση την απόφαση της Οικουμενικής Συνόδου της Νικαίας του 325, καθώς ο ίδιος με απλά μέσα έδειξε ότι στα χρόνια του η ισημερία είχε πλέον ολισθήσει προς τα πίσω στην 12η Μαρτίου. Το σχέδιό του αυτό για την ημερολογιακή μεταρρύθμιση, όπως και το σύνολο των ιδεών του είχαν ζητηθεί γραπτά από τον μελετητή και υποστηρικτή του Πάπα Κλήμεντα Δ’ αλλά για κακή του τύχη το πράγμα δεν προχώρησε λόγω του θανάτου του πάπα τπ 1268. Τελικά μια παρόμοια προς τη δική του ιδέα εφαρμόστηκε με την ημερολογιακή μεταρρύθμιση του 1582, σύμφωνα με την οποία αφαιρείται μια ημέρα (δεν λαμβάνεται υπόψη ως δίσεκτη) κατά τα έτη 3 συνεχόμενων αιώνων, με εξαίρεση τα έτη των αιώνων που διαιρούνται με 400.
Στο Part V του Opus Majus, ο Bacon συζητά τη φυσιολογία της όρασης και την ανατομία του ματιού και του εγκεφάλου, λαμβάνοντας υπόψη το φως, την απόσταση, τη θέση, το μέγεθος, την άμεση όραση και την όραση μέσω ανάκλασης, τη διάθλαση, τους καθρέφτες και τους φακούς. Η όλη αυτή εργασία διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τη λατινική μετάφραση του Βιβλίου Οπτικής του Alhazen.
Ένα χωρίο του Opus Majus και ένα ακόμη του Opus Tertium συνήθως λαμβάνονται ως οι πρώτες περιγραφές στην Ευρώπη των βασικών συστατικών της πυρίτιδας. Ο Partington και άλλοι έφτασαν στο συμπέρασμα ότι ο Bacon είναι το πιθανότερο ότι περιγράφει από προσωπική του μαρτυρία μια επίδειξη κινέζικων πυροτεχνημάτων από Φραγκισκανούς – μεταξύ των οποίων και τον φίλο του William of Rubruck — που είχαν επισκεφθεί αυτή τη περίοδο τη Μογγολική Αυτοκρατορία.
Ο Bacon έχει επίσης πιστωθεί με ένα πλήθος από αλχημικά κείμενα: το The Letter on the Secret Workings of Art and Nature και το On the Vanity of Magic (Epistola de Secretis Operibus Artis et Naturae et de Nullitate Magiae), γνωστό και ως On the Wonderful Powers of Art and Nature (De Mirabili Potestate Artis et Naturae), μια πιθανά φτιαχτή επιστολή σε έναν άγνωστο William of Paris, απορρίπτει πρακτικές όπως η νεκρομαντεία αλλά περιέχει πολλές αλχημικές φόρμουλες που αποδίδονται στον Bacon, μεταξύ των οποίων και μια για τη φιλοσοφική λίθο και μια πιθανόν για την πυρίτιδα. Επίσης περιλαμβάνει πολλά κομμάτια για υποθετικές πτητικές μηχανές και υποβρύχια, αποδίδοντας την πρώτη χρήση τους στον Μέγα Αλέξανδρο. Το On the Vanity of Magic ή The Nullity of Magic είναι η απομυθοποίηση διαφόρων εσωτερικών ισχυρισμών της εποχής του Bacon, δείχνοντας ότι μπορούν να ερμηνευτούν και μέσω φυσικών φαινομένων.
Ο Bacon εκφέροντας και καταγράφοντας τόσο ριζοσπαστικές ιδέες για την εποχή του είχε μεγάλα προβλήματα με την εκκλησία και κυρίως τους ανωτέρους του τάγματος του, από κατ’ οίκον περιορισμούς και μοναστικές αγγαρείες διαφόρων ειδών μέχρι και φυλακίσεις. Μόνο στο πρόσωπο του Πάπα Κλήμεντος Δ΄ βρήκε ένα αληθινό συμπαραστάτη, αλλά αυτό δεν κράτησε παρά μόνο κατά τη διάρκεια της παποσύνης του.
