Thomas of Aquina (1225-1274) was the greatest philosopher of the Late Middle Ages, who initiated a new line of thought that faith and reason should be mutually supportive and not mutually exclusive.
The following are some of his very interesting arguments - his proofs of the existence of God:
- The argument of the first cause is similar to that of the moving unmovable. Everything has its cause, but the chain of causes cannot be infinite, so there will be something that, while being the cause of another, it will have no cause itself. If we define this as God, then we have proved that God is the cause of everything. He is influenced clearly by the ancient Greek perception that an infinite chain of things is neither possible nor acceptable.
- The argument of the greatest being: Some things are greater than others. The smaller ones draw their size from the larger ones. But there must be a maximum from which they all obtain their size, without obtaining their size from any other. If we define this as God, then we have proved that God is the greatest being.
- The Essence of the Necessary Being: Every contingent sooner or later ceases to exist. If all beings are random, there will be nothing after a finite time. But there are things. (Here Aquinas thinks that this finite time is over, as it is implied that this time will be very short). So there is at least one being that is not accidental but necessary. If we define this necessary being as God, then we have proved that God exists as a necessary being.
- The teleological argument, namely that from the order of the Universe and the observation that everything is directed towards an end (goal) we can infer a central designer, who defines various individual goals coordinated within a central purpose and directs the beings to their fulfillment. . The teleological argument inherits its core from the central position of the 'end' (purpose) in the Aristotelian system, although Aristotle did not formulate a similar argument, because in his view God has no direct involvement with the world and humans. This argument appears often from Aquinas and then, during the Enlightenment, not so much as an argument for the existence of God, but mainly as an argument for the existence of some conscious design factor in nature. But this factor, as Voltaire notes, is not identical with the religious god who created everything from scratch. This design factor takes its fullest form in William Paley (1743-1805), who likened God to the perfect watchmaker. Hume, as always a critic of the most widespread positions, conveys, through a fictional dialogue between Cleanthes and Philo, his view that the teleological argument is too weak because it is a proportionally invalid argument between the nature of man-made things to serve a purpose and the nature of the world supposedly made by God to serve a purpose.
Ελληνική εκδοχή
Ο Θωμάς ο Ακινάτης (Thomas of Aquina) (1225-1274) ήταν ο μεγαλύτερος φιλόσοφος θεολόγος του Ύστερου Μεσαίωνα, αυτός που εγκαινιάζει μια νέα γραμμή σκέψης ότι πίστη και λογική πρέπει να αλληλοϋποστηρίζονται και όχι να αντιμάχεται το ένα το άλλο.
Στη συνέχεια παραθέτω τα πολύ ενδιαφέροντα επιχειρήματα – αποδείξεις του για την ύπαρξη του θεού:
- Το επιχείρημα της πρώτης αιτίας είναι παρόμοιο με αυτό του κινούντος ακινήτου. Κάθε πράγμα έχει την αιτία του, αλλά αυτή η αλυσίδα αιτίων και ατιατών δεν μπορεί να είναι άπειρη, άρα θα υπάρχει κάποιο πράγμα που ενώ θα είναι αιτία άλλου αυτό δεν θα έχει αιτία. Αν το ορίσουμε αυτό ως τον θεό, τότε αποδείξαμε ότι ο θεός ως αιτία των πάντων υπάρχει. Εδώ υπάρχει ως αφανής προκείμενη η αρχαιοελληνική αντίληψη ότι μια άπειρη αλυσίδα πραγμάτων δεν είναι ούτε δυνατή ούτε αποδεκτή.
- Το επιχείρημα του μεγίστου όντος: Κάποια πράγματα είναι μεγαλύτερα από άλλα. Τα μικρότερα αντλούν το μέγεθός τους από τα μεγαλύτερα. Αλλά θα πρέπει να υπάρχει κάποιο μέγιστο από το οποίο αντλούν όλα το μέγεθός τους, χωρίς αυτό να αντλεί το μέγεθος του από κάποιο άλλο. Αν το ορίσουμε αυτό ως τον θεό, τότε αποδείξαμε ότι ο θεός ως το μέγιστο ον υπάρχει.
- Το επιχείρημα του αναγκαίου όντος: Κάθε τυχαίο/ ενδεχομενικό (contingent) ον αργά ή γρήγορα σταματά να υπάρχει. Αν όλα τα όντα είναι τυχαία είναι βέβαιο ότι μετά από ένα πεπερασμένο χρονικό διάστημα δεν θα υπάρχει τίποτα. Όμως υπάρχουν πράγματα. (Εδώ ο Ακινάτης θεωρεί ότι αυτό το πεπερασμένο χρονικό διάστημα έχει περατωθεί, καθώς αφήνεται να εννοηθεί ότι το διάστημα αυτό θα είναι πολύ μικρό). Άρα υπάρχει ένα τουλάχιστον ον που δεν είναι τυχαίο, αλλά αναγκαίο. Αν ορίσουμε αυτό το αναγκαίο ον ως τον θεό, τότε αποδείξαμε ότι ο θεός ως το αναγκαίο ον υπάρχει.
- Το τελεολογικό επιχείρημα, δηλαδή ότι από την τάξη του Σύμπαντος και την παρατήρηση ότι όλα κατευθύνονται προς ένα τέλος (σκοπό) μπορούμε να συμπεράνουμε ένα κεντρικό σχεδιαστή, ο οποίος ορίζει διαφόρους επιμέρους σκοπούς συντονισμένους με τον κεντρικό σκοπό και κατευθύνει τα όντα προς την εκπλήρωση τους. Το τελεολογικό επιχείρημα αντλεί τον πυρήνα του από την κεντρική θέση που έχει το ‘τέλος’ (σκοπός) στο Αριστοτελικό σύστημα, παρόλο που ο Αριστοτέλης δεν διατύπωσε ένα παρόμοιο επιχείρημα, γιατί κατ’ αυτόν ο Θεός δεν έχει άμεση εμπλοκή με τον κόσμο και τους ανθρώπους. Εμφανίζεται από τον Ακινάτη και μετά, κατά τον Διαφωτισμό, όχι τόσο ως επιχείρημα για την ύπαρξη του Θεού, αλλά κυρίως ως επιχείρημα για την ύπαρξη κάποιου συνειδητού σχεδιαστικού παράγοντα στη φύση, χωρίς αυτό να σημαίνει, όπως έλεγε ο Βολταίρος, ότι ο παράγοντας αυτός ταυτίζεται με τον θρησκευτικό θεό που δημιούργησε τα πάντα εκ του μηδενός. Ο σχεδιαστικός αυτός παράγοντας παίρνει την πληρέστερη μορφή του στον William Paley (1743-1805), ο οποίος παρομοίωσε τον Θεό ως τον τέλειο ωρολογοποιό. Ο Hume, όπως πάντα κριτικός στις πιο διαδεδομένες θέσεις, μεταφέρει μέσα από ένα μυθιστορηματικό διάλογο μεταξύ του Κλεάνθη και του Φίλωνα την άποψή του ότι το τελεολογικό επιχείρημα είναι πολύ αδύναμο γιατί είναι ένα αναλογικό μη έγκυρο επιχείρημα μεταξύ της φύσης των πραγμάτων που κατασκευάζονται από τον άνθρωπο για να εξυπηρετούν ένα σκοπό και της φύσης του κόσμου που υποτίθεται ότι κατασκευάστηκε από τον θεό για να υπηρετεί ένα σκοπό.
